Asset Publisher
Historia
Po drugiej wojnie światowej Pomorze Środkowe znalazło się w granicach państwa polskiego. Rok 1945 otwiera nową kartę w dziejach tej ziemi. Lasy stały się własnością Skarbu Państwa, administrowaną przez organizację gospodarczą Lasy Państwowe. Szczecinek, w którym od po-czątku mieściła się siedziba Dyrekcji Lasów Państwowych Okręgu Bałtyckiego, został zdobyty 27 lutego 1945 roku, przez wojska radzieckie - 32 Dywizję Kawaleryjską Gwardii, pod dowódz-twem gen. Kałużnego. 28 lutego miasto było wolne. Ziemia pomorska była zniszczona i wylud-niona, a wycofujący się Niemcy usunęli wszystko, co tylko możliwe; ludność cywilną ewakuo-wali, inwentarz żywy wywieźli lub zlikwidowali. Polakom, przeżywającym radość wyzwolenia, towarzyszyła równocześnie świadomość ogromu pracy, która ich czeka przy zagospodarowaniu i odbudowie tych terenów.
Już w marcu 1945 roku do Szczecinka zaczęły napływać zorganizowane grupy pionierskie, celem zabezpieczenia mienia społecznego i organizowania polskiej administracji. Na początku maja 1945 roku, pierwsza 25-osobowa grupa pod kierownictwem doświadczonego leśnika - inż. Władysława Chwalibogowskiego (przedwojennego dyrektora LP w Warszawie, Toruniu i w Łodzi), przybyła samochodami ciężarowymi z Krakowa, tworząc zalążek Dyrekcji Lasów Państwowych Okręgu Bałtyckiego w Szczecinku, która swym działaniem miała objąć całe Pomorze Środkowe oraz część Pomorza Zachodniego. Na siedzibę Dyrekcji wybrano okazały budynek przy ul. Kościuszki 22, w którym dzisiaj mieści się biuro Nadleśnictwa Szczecinek.
Przed nieliczną grupą operacyjną stanęło trudne zadanie zabezpieczenia i szybkiego zagospodarowania nagromadzonego przez Niemców w czasie wojny surowca drzewnego oraz zorganizowania administracji leśnej. Wkrótce do Szczecinka przybyli kolejni leśnicy, oddelegowani przez dyrekcje leśne z Łodzi, Krakowa, Lublina, Radomia, Rzeszowa, Torunia, Sopotu, Poznania i by-łych Dyrekcji Lwowskiej i Wileńskiej.
Pionierzy tamtego okresu to: Teodor Trzaskowski, Stefan Chrzanowski, Karol Galus, Antoni Ziemniak, Tadeusz Jedliczka, Andrzej Oponia, Eugeniusz Groszka, Leon Gawroński, Bronisław Podków-ka, Zygmunt Assman, Jan Jamiołkowski, Piotr Habrzyk, Wiesław Pałka, Eugeniusz Jaszewski, Stanisław Klikowicz, Mieczysław Matwiejczyk, a także pierwsi nadleśniczowie: Kazimierz Maziarz, Broni-sław Benjaszewicz, Feliks Ritter, Błażej Bednarek, Leonard Kohler, Zygmunt Tomaszewski, Jan Mańkut, Mieczysław Rzepczyński, Alojzy Kujanka, Józef Lewandowski, Tadeusz Nosal, Stefan Iwiński oraz wiele innych osób, których praca była istotnym wkładem w zagospodarowanie i odbudowę lasów na Ziemi Koszalińskiej. Wśród pierwszych pracowników dyrekcji bałtyckiej nie zabrakło zdemobilizowanych żołnierzy walczących na frontach drugiej wojny światowej, więźniów obozów pracy, a od 1946 r. przesiedleńców i repatriantów z terenów wschodnich przedwojennej Rzeczypospolitej.
Lasy Pomorza Środkowego nie ucierpiały zbytnio od działań wojennych, ale w związku z przygotowywaną agresją na Polskę i budową umocnień Wału Pomorskiego został w nich poważnie uszczuplony tzw. zapas drewna na pniu. Po wojnie setki tysięcy metrów sześciennych drewna leżało po lasach, składach i tartakach. Niemcy, wycofując się zlikwidowali lub wywieźli wszystkie plany i mapy gospodarcze oraz zniszczyli urządzenia tartaczne. Wiele osad leśnych spłonęło w czasie działań wojennych. Znaczne połacie lasów, zwłaszcza wzdłuż dróg, były zaminowane, co było przyczyną śmierci lub ran wielu leśników i robotników leśnych.
Pracę trzeba było organizować od podstaw. Lasy przez lata wojny zostały gospodarczo zaniedbane, zwłaszcza pod względem hodowlanym i sanitarnym. Najważniejszym zadaniem logi-stycznym pracowników Dyrekcji było szybkie zorganizowanie administracji leśnej, urządzenie siedzib nadleśnictw i leśnictw, przejęcie i zabezpieczenie obiektów leśnych i związanych z nimi zakładów przemysłu drzewnego oraz zwalczanie kradzieży drewna z lasu. Natomiast najpilniejszymi zadaniami gospodarczymi było m.in. zalesienie wielkich powierzchni wojennych zrębów i halizn, likwidacja i odnowa dużych obszarów pożarzysk, usunięcie drzewostanów źle produkujących oraz dostarczanie odbudowującemu się krajowi jak najwięcej drewna. Mimo trudności personalnych, już w połowie 1945 roku, zorganizowano 39 nadleśnictw oraz uruchomiono 14 tartaków. Początki były niełatwe, wymagały od leśników dużego wysiłku i przemyślanych działań. Zadania leśnictwa w tym okresie stale wzrastały, nieproporcjonalnie do rzeczywistych możliwości, szczególnie w odniesieniu do wciąż zbyt małej liczby robotników i pojazdów transportujących drewno. Jednak pionierski upór i ambicja leśników, sprawiły, że zorganizowali tu od pod-staw gospodarstwo leśne na poziomie dorównującym, a nawet w krótkim czasie przewyższają-cym poziom leśnictwa w innych rejonach kraju, gdzie administracja leśna nie musiała zaczynać od podstaw.
Dyrekcja Lasów Państwowych Okręgu Bałtyckiego w Szczecinku zorganizowana była na wzór z okresu międzywojennego, jako jednostka budżetowa, której podporządkowane były nadleśnictwa, tartaki, fabryki przemysłu drzewnego i torfowego, zarządy transportu lądowego i wodnego, gospodarstwa rybackie i ubocznego użytkowania lasu, szkoły i ośrodki szkoleniowe. Obszar działania był ściśle związany z ówczesnym podziałem administracyjnym kraju. Obejmował on tereny trzech województw: zachodniopomorskiego, czyli szczecińskiego, bydgoskiego i gdańskiego.
W pierwszym roku działalności funkcjonowały już 44 nadleśnictwa i 24 tartaki, a w miarę organizacyjnego wzmacniania liczba jednostek systematycznie wzrastała, by w roku gospodarczym 1947/48 osiągnąć liczbę 125 jednostek, w tym 77 nadleśnictw. Warto w tym miejscu przytoczyć nazwy wszystkich nadleśnictw z tamtego okresu (w nawiasach nazwy późniejsze): Biały Zdrój, Bobolice, Borze Tuchomie (Borzytuchom), Czarne, Czernino, Człopa, Dąbrowa Otoczysta (Skórka), Dębnica (Damnica), Dobrzyca, Dretyń, Drzonowo, Gardna (Smołdzino), Gołębia Góra, Gostyń (Gościno), Gumieńce, Karnieszewice, Kartlewo, Karwice, Klęcko, Krajenka, Krosino, Kurowo, Lendyczek (Lędyczek), Lipie, Lisowo (Żukowo), Łupawa, Manowo, Masłowice (Tuchomie), Mikorowo (Pogorzelice), Nakielno, Nieźwiada (Niedźwiady), Nowa Korytnica, Nowy Dwór, Nowy Kraków, Orle, Ostrowiec, Piława, Plitnica (Płytnica), Podborsko, Polanów, Polnica, Połczyn, Poniki, Przechlewo, Przytocko, Racibórz, Radawnica, Romanów (Rymań), Rudawa, Rudki, Rzeczenica, Sierżno, Skarszewo (Skarszów), Słupsk, Smolno, Sominy, Stanomino, Stara Huta, Stary Kraków, Stary Potok, Stojęcino (Główczyce), Szczecinek, Trzcinno, Trzebieszki, Tuczno, Turze (Motarzewo), Tychowo, Ustka, Wiatrołom, Wierzchowo, Wilcza, Wyszobórz, Zdrojowa Góra, Zgniły Zdrój (Świerczyna), Złocieniec, Złotów, Żydowo. Bałtycka Dyrekcja LP zarządzała również całością przemysłu drzewnego na Pomorzu; kilkudziesięcioma tartakami, Fabryką Zapałek w Sianowie, Fabryką Tektury w Tarnówce, Fabryką Kalafonii i Terpen-tyny w Ptuszy, Fabryką Przemiału Torfu w Wielanowie. Organizowała także skup produktów runa leśnego. Dopiero w następnych latach jednostki te uzyskały samodzielność.
Asset Publisher
Mała retencja - minimalizacja skutków suszy
Mała retencja - minimalizacja skutków suszy
W ostatnich kilkudziesięciu latach na terenie Polski obserwujemy intensywne zmiany pogodowe. Szczególnie widać tą sezonową zmienność w pojawiających się huraganach, lub w bardzo intensywnych opadach deszczu a także w długotrwałych suszach. Mokra, ciepła i bezśnieżna zima. Po niej intensywne wczesno wiosenne opady a w drugiej części wiosny bywa już bardzo sucho. Znikome letnie opady są niewystarczające dla nawodnienia siedlisk leśnych. Przez to ulegają one przesuszeniu. Do obniżenia poziomu wód gruntowych przyczynia się także nie zawsze dostateczny stan systemów melioracyjnych. W wielu obszarach leśnych dochodzi do przesuszenia. Skutkuje to obniżeniom zdolności biologicznych gleb i upraw a co za tym idzie możliwości produkcyjnych siedlisk.
Od niemal 30 lat, Lasy Państwowe realizują inwestycje dotyczące retencjonowania wody, zwane „małą retencją”, które mają pomóc rozwiązać powstające problemy związane z przesuszeniem. Działania, które dotąd zrealizowały Lasy Państwowe, przyczyniły się do zwiększenia zasobności w wodę siedlisk i do odtworzenia ekosystemów wodno-błotnych.
Na terenie RDLP w Szczecinku w roku 2016 wdrożono małą retencję w projektach takich jak „Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu” oraz „Przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach nizinnych”. Są to kolejne projekty sfinansowane z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko i przeznaczone do realizacji na terenie dwóch nadleśnictw: Polanów i Warcino.
Na terenie Nadleśnictwa Warcino zostały zrealizowane następujące zadania:
1. „Budowa zastawki z groblą na rowie odwadniającym w Leśnictwie Pustowo”;
2. „Modernizacja zbiornika retencyjnego w Leśnictwie Podgóry”.
Obie inwestycje zostały zakończone i już pełnią swoje zakładane funkcje.
Na terenie Nadleśnictwa Polanów są realizowane następujące działania:
1. „Odtworzenie zbiornika retencyjnego poprzez odbudowę grobli z przelewem kamiennym, dz. Nr 286 obr. Świerczyna;
2. „Odtworzenie zbiornika retencyjnego poprzez odbudowę grobli oraz budowę przelewu stałego kamienno-drewnianego wraz z bystrotokiem o dł. 56m – obr. Świerczyna”;
3. „Odbudowa grobli o dł. 50 m z przelewem kamiennym, obr. Wietrzno”;
4. „Budowa dziewięciu progów zwalniających w formie palisady na istniejących rowach melioracyjnych w leśnictwach Wierzchlas i Zacisze + wykonanie brodu kamiennego umożliwiającego migrację zwierzyny, ruch pojazdów zrywkowych i wywozowych”;
5. „Odbudowa progu drewnianego z przelewem, konstrukcja drewniano-kamienna, obr. Krąg”;
6. „Budowa czterech progów zwalniających w formie palisady na istniejących rowach w leśnictwie Rzeczyca”;
7. „Budowa dwóch brodów kamiennych w ramie z bali dębowych i progu dolnego w formie palisady w leśnictwie Żydowo”;
8. „Przebudowa przepustów na brody w celu ochrony infrastruktury drogowej w leśnictwie Zacisze i Rzeczyca”.
Zadania od I do VII w Nadleśnictwie Polanów zostały już zrealizowane. Zadanie VIII zostanie wykonane do końca grudnia 2020 r.
Mała retencja to setki małych zbiorników i oczek wodnych rozproszonych po lasach w całej Polsce. Mają one duże znaczenie lokalne dla poprawy warunków wilgotnościowych oraz dla magazynowania wody. Realizując projekty związane z retencją Lasy Państwowe przyczyniają się do zwiększenia obiegu wody w przyrodzie. Realizują w ten sposób główne cele wynikające z zadań instytucji zapisanych w jej statucie.
Powszechna ochrona lasów, trwałość ich utrzymania, ciągłość i wykorzystywanie wszystkich funkcji lasów w sposób zrównoważony oraz powiększanie zasobów leśnych. Projekty związane z retencją doskonale wpisują się w realizacje tych celów.
Marek Stasiuk - Rzecznik prasowy RDLP w Szczecinku
Maciej Wiórek - Specjalist SL ds. Infrastruktury Leśnej
