Wydawca treści Wydawca treści

Ochrona lasu

12.02.2014 | Małgorzata Haze - CILP

Wiedza o procesach zachodzących w przyrodzie i kontrola stanu środowiska leśnego pozwalają leśnikom na wczesną diagnozę zagrożeń, mogących wpłynąć negatywnie na stan lasu. Każdego roku podejmują oni działania mające na celu zachowanie trwałości lasu i zwiększenie jego naturalnej odporności na czynniki szkodotwórcze.

Zagrożenia dzieli się na trzy grupy:

biotyczne (np. szkodliwe owady, grzyby patogeniczne, ssaki roślinożerne),
abiotyczne – ekstremalne zjawiska atmosferyczne (np. silne wiatry, śnieg, ulewne deszcze, wysokie i niskie temperatury),
antropogeniczne – wywołane przez człowieka (np. pożary, zanieczyszczenia przemysłowe, zaśmiecanie lasu).

Owady

Las jest miejscem życia wielu gatunków owadów. W specyficznych warunkach niektóre z nich stanowią zagrożenie dla lasu. Dzielimy je wtedy na:

szkodniki pierwotne, które atakują zdrowe drzewa (np. foliofagi, czyli owady liściożerne),
szkodniki wtórne – atakujące i zasiedlające drzewa, które zostały osłabione w skutek działania innych czynników (suszy czy zanieczyszczeń przemysłowych).

Okresowe, masowe występowanie niektórych gatunków owadów (tzw. gradacja) stanowi poważne zagrożenie dla trwałości lasu. Zadaniem leśników jest niedopuszczenie do takich sytuacji lub ograniczenie liczebności populacji szkodliwych owadów.

Najwięcej szkód wyrządzają owady, których gąsienice lub larwy ogryzają lub zjadają liście czy igły. Poważne problemy sprawiają też owady żerujące na korzeniach drzew i krzewów. W ostatnich latach do najbardziej niebezpiecznych należą populacje chrabąszcza majowego i kasztanowca, brudnicy mniszki, barczatki sosnówki, strzygoni choinówki, boreczników, zwójki zieloneczki.

Jesienią leśnicy sprawdzają liczebność pędraków i larw owadów zimujących w ściółce i glebie, aby oszacować zagrożenie dla lasu na rok następny. Liczebność nadmiernie występujących owadów ogranicza się przez:

wykładanie i kontrolę różnego rodzaju pułapek (feromonowych i klasycznych),
wyznaczanie i szybkie usuwanie z lasu drzew opanowanych przez owady,
opryski certyfikowanymi preperatami.

Grzyby patogeniczne

Należą do jednych z najważniejszych czynników chorobotwórczych drzewostanów. Szczególnie niebezpieczne są: korzeniowiec wieloletni wywołujący hubę korzeniową oraz opieńki powodujące opieńkową zgniliznę korzeni. Niezwykle istotna jest w tym wypadku kontrola stanu sanitarnego drzewostanów i w razie potrzeby stosowanie preparatów ochronnych.

Ssaki roślinożerne

Wysokie koszty pociąga za sobą ochrona najmłodszego pokolenia lasu, które stanowi szczególnie atrakcyjny pokarm dla wielu zwierząt leśnych. Odnowienia i zalesienia nie byłyby możliwe, gdyby nie zastosowano grodzenia upraw, palikowania poszczególnych sadzonek czy innych sposobów zabezpieczania przed zwierzyną.

Działalność człowieka

Może stanowić duże zagrożenie dla lasu. Leśnicy dbają o to, by osoby odwiedzające las czuły się bezpiecznie i jednocześnie same przestrzegały przepisów prawa. Dzięki edukacji leśnej coraz więcej osób włącza się np. w zwalczanie procederu zaśmiecania lasów czy jazdy w niedozwolonych miejscach na motocyklach, quadach. Nie ma już praktycznie przyzwolenia społecznego na takie zjawiska, jak kradzieże drewna czy kłusownictwo.

Ochrona przeciwpożarowa

Ogromnym zagrożeniem dla lasu jest ogień. Ochrona przeciwpożarowa lasu oparta jest na sprawnym i skutecznie działającym systemie, dzięki któremu możliwe jest szybkie wykrywanie pożarów, alarmowanie odpowiednich służb ratowniczych i prowadzenie akcji gaśniczej.

Elementy tego systemu to:

punkty alarmowo-dyspozycyjne, działające we wszystkich regionalnych dyrekcjach LP i nadleśnictwach,
sieć dostrzegalni przeciwpożarowych, z których prowadzi się obserwację lasu,
sieć punktów prognostycznych i pomocniczych, wyposażonych w odpowiednią aparaturę do pomiaru wilgotności ściółki sosnowej i powietrza, w których określa się aktualny stopień zagrożenia pożarowego lasu,
sieć łączności radiotelefonicznej,
sieć dojazdów pożarowych,
bazy sprzętu do gaszenia pożarów lasu,
sieć punktów czerpania wody,
pasy przeciwpożarowe, oddzielające las od obiektów stanowiących zagrożenie pożarowe (takich jak np. parkingi leśne, linie kolejowe, zakłady przemysłowe, drogi publiczne, poligony wojskowe).

W okresie zwiększonego zagrożenia pożarowego działają również leśne bazy lotnicze. Stacjonują w nich samoloty oraz śmigłowce, które są wykorzystywane do patrolowania obszarów leśnych i gaszenia pożarów.

Najnowsze aktualności Najnowsze aktualności

Powrót

Mała retencja - minimalizacja skutków suszy

12.05.2020 | Marek Stasiuk

W ostatnich kilkudziesięciu latach na terenie Polski obserwujemy intensywne zmiany pogodowe. Szczególnie widać tą sezonową zmienność w pojawiających się huraganach, lub w bardzo intensywnych opadach deszczu a także w długotrwałych suszach. Mokra, ciepła i bezśnieżna zima. Po niej intensywne wczesno wiosenne opady a w drugiej części wiosny bywa już bardzo sucho. Znikome letnie opady są niewystarczające dla nawodnienia siedlisk leśnych. Przez to ulegają one przesuszeniu. Do obniżenia poziomu wód gruntowych przyczynia się także nie zawsze dostateczny stan systemów melioracyjnych. W wielu obszarach leśnych dochodzi do przesuszenia. Skutkuje to obniżeniom zdolności biologicznych gleb i upraw a co za tym idzie możliwości produkcyjnych siedlisk.

Od niemal 30 lat, Lasy Państwowe realizują inwestycje dotyczące retencjonowania wody, zwane „małą retencją”, które mają pomóc rozwiązać powstające problemy związane z przesuszeniem. Działania, które dotąd zrealizowały Lasy Państwowe, przyczyniły się do zwiększenia zasobności w wodę siedlisk i do odtworzenia ekosystemów wodno-błotnych.

Na terenie RDLP w Szczecinku w roku 2016 wdrożono małą retencję w projektach takich jak „Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu” oraz „Przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach nizinnych”. Są to kolejne projekty sfinansowane z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko i przeznaczone do realizacji na terenie dwóch nadleśnictw: Polanów i Warcino.

Na terenie Nadleśnictwa Warcino zostały zrealizowane następujące zadania:

1. „Budowa zastawki z groblą na rowie odwadniającym w Leśnictwie Pustowo”;

2. „Modernizacja zbiornika retencyjnego w Leśnictwie Podgóry”.

Obie inwestycje zostały zakończone i już pełnią swoje zakładane funkcje.

Na terenie Nadleśnictwa Polanów są realizowane następujące działania:

1. „Odtworzenie zbiornika retencyjnego poprzez odbudowę grobli z przelewem kamiennym, dz. Nr 286 obr. Świerczyna;

2. „Odtworzenie zbiornika retencyjnego poprzez odbudowę grobli oraz budowę przelewu stałego kamienno-drewnianego wraz z bystrotokiem o dł. 56m – obr. Świerczyna”;

3. „Odbudowa grobli o dł. 50 m z przelewem kamiennym, obr. Wietrzno”;

4. „Budowa dziewięciu progów zwalniających w formie palisady na istniejących rowach melioracyjnych w leśnictwach Wierzchlas i Zacisze + wykonanie brodu kamiennego umożliwiającego migrację zwierzyny, ruch pojazdów zrywkowych i wywozowych”;

5. „Odbudowa progu drewnianego z przelewem, konstrukcja drewniano-kamienna, obr. Krąg”;

6. „Budowa czterech progów zwalniających w formie palisady na istniejących rowach w leśnictwie Rzeczyca”;

7. „Budowa dwóch brodów kamiennych w ramie z bali dębowych i progu dolnego w formie palisady w leśnictwie Żydowo”;

8. „Przebudowa przepustów na brody w celu ochrony infrastruktury drogowej w leśnictwie Zacisze i Rzeczyca”.

Zadania od I do VII w Nadleśnictwie Polanów zostały już zrealizowane. Zadanie VIII zostanie wykonane do końca grudnia 2020 r.

Mała retencja to setki małych zbiorników i oczek wodnych rozproszonych po lasach w całej Polsce. Mają one duże znaczenie lokalne dla poprawy warunków wilgotnościowych oraz dla magazynowania wody. Realizując projekty związane z retencją Lasy Państwowe przyczyniają się do zwiększenia obiegu wody w przyrodzie. Realizują w ten sposób główne cele wynikające z zadań instytucji zapisanych w jej statucie.

Powszechna ochrona lasów, trwałość ich utrzymania, ciągłość i wykorzystywanie wszystkich funkcji lasów w sposób zrównoważony oraz powiększanie zasobów leśnych. Projekty związane z retencją doskonale wpisują się w realizacje tych celów.

Marek Stasiuk - Rzecznik prasowy RDLP w Szczecinku

Maciej Wiórek - Specjalist SL ds. Infrastruktury Leśnej